Binnen de grenzen van de Vogelwijk zijn behalve een woonwijk ook een deel van de Westduinen, de Bosjes van Poot en het sportpark Houtrust gelegen. De woonwijk bevindt zich grotendeels ter plaatse van de vroegere Segbroekpolder, die voor het eerst is vermeld in 1286. Aan de rand van de polder, die in 1811 deel ging uitmaken van de toen gevormde gemeente Loosduinen, stonden enkele boerderijen uit de 17de eeuw: Kranenburg aan het in 1886 gegraven Afvoerkanaal, Houtrust ter plaatse van het tegenwoordige complex van die naam en Hanenburg nabij de plaats waar thans het Rode Kruis-ziekenhuis staat.
In het Uitbreidingsplan van Berlage (1908) werden in de Segbroekpolder tussen de huidige Nieboerweg en De Savornin Lohmanlaan kazerneterreinen geprojecteerd ter vervanging van de Frederiks- en Alexanderkazernes. Deze plannen hebben geen doorgang gevonden.
Kort nadien begon de gemeente met het aankopen van grond in de Segbroekpolder ten behoeve van een nieuw te bouwen woonwijk. In 1909 kwam de Houtrustbrug over het Afvoerkanaal gereed, waarmee de toekomstige wijk vanuit het Statenkwartier werd ontsloten. Omstreeks 1910 vond de aanleg van het Sportterrein Houtrust plaats en tijdens de Eerste Wereldoorlog legde de gemeente een aantal straten aan. Enkele reeds bestaande wegen werden toen verhard en verkregen hun naam: Houtrustweg, Laan van Poot en Sportlaan.
In 1917 vond de oprichting plaats van de ‘Coöperatieve Woningbouwvereniging Tuinstadwijk Houtrust’ door onder meer de architecten W. van Boven en Z. Hoek. In de erfpachtuitgifte bepaalde de gemeente dat de grond uitsluitend mocht worden gebruikt ‘voor eene bebouwing die aan de wijk het karakter van tuinstad geeft’. In de zomer van 1918 werd de eerste steen gelegd voor de herenhuizen aan het Leeuwerikplein en de Houtrustlaan.
Het stratenplan werd ontworpen door W. van Boven, terwijl veel van de huizen naar het ontwerp van Z. Hoek en W. Verschoor werden gebouwd. Dit betreft het gedeelte tot aan de Nieboerweg met als hoofdas de brede en bochtige Mezenlaan aan weerszijden geflankeerd door een kronkelig samenstel van smalle laantjes. De structuur van het gedeelte tussen de Nieboerweg en de Kwartellaan vertoont een niet consequent aangehouden symmetrische opzet met de Patrijslaan en het Fazantplein als hoofdas. In deze as is vlak voor 1940 een groot appartementencomplex gebouwd.
In de Vogelwijk zijn nog drie symmetrische structuren aan te wijzen, namelijk de Kwartellaan, het haaks hierop gelegen deel naar het Eiberplein met de Kiplaan als hoofdas en het wijkgedeelte met de Buizerdlaan als middenas.
De Kwartellaan geeft een monumentale opzet te zien en was aanvankelijk bedoeld als oprijlaan naar een aan de duinvoet geprojecteerde begraafplaats. De Begraafplaats ‘Westduin’ is later echter bij Ockenburgh gerealiseerd. Ruim van aanleg is het rond 1930 en later tot stand gekomen deel tussen de Kwartellaan en de Buizerdlaan. Het ronde Eiberplein waarop lanen met een gebogen beloop samenkomen, is hier het stedenbouwkundig hoofdmoment. De Buizerdlaan met plantsoen en water in het midden sluit aan op de Laan van Poot, die daar ter plaatse twee scholencomplexen (de Nutsschool en de Eerste Montessorischoo1) en een complex sportterreinen in een halve cirkel omvat. Het gedeelte ten westen van de Buizerdlaan tot aan de De Savornin Lohmanlaan is grotendeels na 1940 tot stand gekomen met als diagonaal de Tortellaan, doorsneden door lanen met een kwartcirkelvormig beloop.
Een aantal lanen, de Wildhoef-, Tortel-, Fuut- en Vliegenvangerlaan, vertoont een brede aanleg met middenplantsoen waarop boombeplanting. Het gebouwencomplex op het Houtrustterrein, dat stamt uit 1937, wordt in 2002 afgebroken om plaats te maken voor woningen.
(Bron: Monumenten inventarisatieproject Den Haag 1850-1940. Den Haag 1992)
De ontstaansgeschiedenis van de Wijkvereniging
Wijkvereniging De Vogelwijk werd opgericht op 30 juni 1945, dus zeer kort na de bevrijding van de Duitse bezetting. Het eerste doel van de vereniging was gezamenlijk de wederopbouw ter hand te nemen, want de wijk was in de oorlogsjaren zwaar verpauperd geraakt. Begin 1943 hadden alle bewoners op last van de Duitsers hun huizen moeten verlaten, evenals de bevolking van Scheveningen. De kuststrook was tot afgesloten gebied (Sperrgebiet) verklaard en werd een militaire zone. Zo hoopten de Duitsers een aanval van de geallieerde troepen vanuit zee op Den Haag te voorkomen.
Atlantik Wall
De belangrijkste kustverdedigingslinie was de in 1942 gebouwde Atlantik Wall, die in Den Haag bestond uit een enorme (anti-)tankgracht van Wassenaar tot Kijkduin. De gracht, waarvoor vele honderden huizen moesten worden afgebroken, liep ter hoogte van de Vogelwijk tussen de Sportlaan en de Segbroeklaan. De Vogelwijk is gedurende een kleine 2,5 jaar grotendeels onbewoond geweest. Een aantal woningen werd betrokken door Duitse officieren, andere werden als opslagplaats of paardenstal gebruikt.
Verloederd
Bij hun terugkeer na de bevrijding van 5 mei 1945 troffen de bewoners een verloederde wijk aan. De tuinen waren verwilderd, vele lanen waren zandpaden geworden omdat de straatstenen voor andere doeleinden waren gebruikt, bij het merendeel van de huizen lagen de ramen aan diggelen en her en der was veel hout uit de huizen gesloopt. In de beginperiode was de animo voor activiteiten van de wijkvereniging nog vrij gering (de meeste mensen waren vooral bezig met het op orde brengen van hun eigen leven en hun huizen) maar in de jaren zestig en zeventig groeide de vereniging uit tot een zeer actieve en breed gesteunde organisatie.